خبرگزاری فارس ـ گروه سینما: هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم شهر که از چهارشنبه هفته گذشته در پردیس سینمایی ملت کار خود را آغاز کرده است، عصر امروز (دوشنبه ۳۱ تیرماه) در تالار وحدت به کار خود خاتمه می‌دهد. در این مراسم علاوه بر تقدیر از ۴ شخصیت خدوم در حوزه شهری شامل رمضانعلی اسماعیلی پور (نیروی خدمات شهری که فرزندانش تا مقطع دکتری تحصیل کرده‌اند)، ستوان محمد عبدالرحیمی (پلیس راهور که یک راننده سکته‌کرده را احیا کرده است)، مجید فتاحی (نیروی امداد و اورژانس که در حادثه سیل اخیر چندین نفر را نجات داده است) و فخرالدین گودرزی (آتش‌نشان که در حادثه پلاسکو جانباز شد)، هنرمندانی همچون علی نصیریان، مسعود رایگان، رویا تیموریان و پروانه معصومی هم تجلیل می‌شوند.
در هفتمین دوره از جشنواره فیلم شهر که به دبیری هاشم میرزاخانی برگزار می‌شود، بیش از ۴۲۰۰ اثر شامل فیلم‌های سینمایی، ویدئویی، سریال،کوتاه و نیمه بلند داستانی، مستند و انیمیشن، اقلام تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی سینمای ایران و بخش محله از ۱۱۸ کشور جهان در دبیرخانه «هفتمین جشنواره بین المللی فیلم شهر» دریافت شد.
آثار نهایی پس از داوری توسط ۹ هیأت داوری، انتخاب شدند و در مجموع ۱۶۶ اثر از ایران و ۳۱ اثر از کشورهای دانمارک، آرژانتین، بریتانیا، مکزیک، امریکا،آلمان، اوکراین، ترکیه، لهستان، مصر، هند، ژاپن، تایوان، فرانسه، نروژ، ارمنستان، اندونزی، روسیه، نیوزلند، هلند و افغانستان به بخش داوری راه یافتند و طی روزهای برپایی جشنواره در پردیس سینمایی ملت به نمایش در می‌آیند. ناگفته نماند در بخش مسابقه سینمای ایران اکثر آثار برگزیده تکراری بوده و اثری نبوده که مختص جشنواره فیلم شهر ساخته شده باشد.
حضور پیروز حناچی، شهردار تهران، حسین انتظامی، رییس سازمان سینمایی، هنرمندان و سینماگران و اهالی رسانه در محل تالار وحدت برگزار خواهد شد.
درباره کم و کیف آثار رسیده به جشنواره با ۳ عضو هیأت انتخاب گفت‌وگو کردیم.
*سفارش اثر وجه منفی ندارد
پرویز شیخ‌طادی، کارگردان و عضو هیأت داوران فیلم‌های سینمایی و ویدئویی جشنواره فیلم شهر درباره داوری آثار این بخش از جشنواره گفت: نمی‌توان گفت آثاری که در جشنواره شرکت کرده‌اند برای این جشنواره ساخته شده‌اند و در راستای هدف‌گذاری جشنواره نبودند و بیشتر با انگیزه، سلیقه و دغدغه خود فیلمسازان ساخته شده بودند. بنابراین باید فیلم‌ها را با احتمال اینکه به طور اتفاقی با موضوع جشنواره فیلم شهر مرتبط و هم‌راستا باشند، نگاه کرد.
اغلب فیلم‌ها محیط اجتماعی را پر از درد، رنج و گرفتاری می‌دانند، پر از دوری‌ها، پر از جاهایی که عشق شکل نمی‌گیرد
وی افزود: در بسیاری از آثار چیزی که از فضای اجتماعی شهر ترسیم می‌شود، فضای بسیار دلگیری است که نمی‌توان آن را چندان قابل زندگی تعریف کرد. اغلب فیلم‌ها محیط اجتماعی را پر از درد، رنج و گرفتاری می‌دانند، پر از دوری‌ها، پر از جاهایی که عشق شکل نمی‌گیرد. در این آثار، شهر تبدیل به محیطی شده که به جای اینکه آدم‌ها را به هم نزدیک کند، آنها را از هم دور می‌کند. چیزی که از فیلم‌ها برداشت کردم، نوعی دوری، بی‌مهری و مرگ عواطف یا خنثی شدن روابط بود، این فیلم‌ها گویای آن هستند که عواطف در شهر جایی ندارند و روابط سالمی در آن وجود ندارد. در یک کلام شهر جزیره مصیبت‌زده است که در آن غیر از نفرت و بی‌تفاوتی چیز دیگری شکل نمی‌گیرد. نمی‌دانم جشنواره با این آثار می‌خواهد چه کند!
کارگردان فیلم سینمایی «روزهای زندگی» درباره نحوه داوری آثار گفت: ما داوران بر اساس هدف‌گذاری جشنواره انتخاب می‌شویم و فیلم‌هایی که انتخاب می‌شوند، خط سیر، هدف‌گذاری و رویکردی دارند. ما نیز بر اساس آن رویکرد، اولویت‌ها را مشخص می‌کنیم. این اولویت‌ها ابتدا اهداف خود جشنواره است و ما سلایق و جهان‌بینی شخصی خود را دخیل نمی‌کنیم. سعی می‌کنیم بر اساس آن اهداف و رویکردهای جشنواره قضاوت کنیم.
شیخ‌طادی با اشاره به اهمیت جشنواره فیلم شهر عنوان کرد: به نظرم اگر این جشنواره از حد و حدود جشنواره خارج شود و بتواند در جهت‌دهی، هدایت و راهبرد در آن حوزه به صورت فعال وارد شود، می‌تواند تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین جشنواره‌های اجتماعی ما شود. ما جشنواره تخصصی دیگری نداریم که روی مسائل اجتماعی و شهرنشینی تمرکز کند. از طرفی باز بودن موضوعات شهری، باعث شده هر کس ذره‌بین به دست گوشه‌ای از شهر را بررسی کند و گاهی عاری از نگاه کارشناسی یا به دور از مشاوره‌های کارشناسی، با گشت و گذار در شهر و فیلم گرفتن همراه باشد.
وی ادامه داد: اولویت‌بندی وجود ندارد چون راهبردی وجود ندارد. بنابراین ممکن است به نوعی انرژی سینما در حوزه اجتماعی شهر و شهرنشینی هدر برود، برخی از موضوعات فقط بیهوده تکرار شود یا فقط پوسته آن را ببینیم. چون پشت آن میز کارشناسی وجود ندارد و یا اگر هم باشد کمرنگ است. اینجا تجربه، سلیقه یا علم و دانش شخصی سازنده آن فیلم به میان می‌آید و آن نگاه ممکن است نگاه احساسی و یا عصبی به جامعه شهری باشد. همچنین ممکن است علتی که در فیلم مطرح می‌کنیم درست نباشد و خود آن علت یک عارضه و معلول باشد.
این نویسنده یادآور شد: فکر می‌کنم بهتر باشد موسسه تصویر شهر محلی برای میز مشاوره مسئولان جشنواره و مسئولان مسائل اجتماعی شهر، باشد و فیمسازان را دعوت کنند که مدتی نه به عنوان سمینار بلکه به عنوان خانه و محل یا پاتوق به بیان موضوعات مربوطه بپردازند و اتاق فکر تشکیل دهند. اگر در جلساتی صمیمی با کارشناسان علوم اجتماعی، جرم‌شناسان، کارشناسان و مشاوران خانواده یا مباحث حقوقی دور یک میز با فیلمسازان، نویسندگان و تهیه‌کنندگان این مجموعه جمع شوند و تبادل نظر کنند تا بدانیم نقاط تاریک واقعی کجاست. این گونه باید مسائل به صورت علمی‌تر و منطقی‌تر بررسی و جراحی شود تا هزینه‌های مالی و انسانی به هدر نرود و سلیقه‌ای و احساسی عمل نکنیم. نباید به این شکل باشد که به عنوان فیلمساز بازخوردی را از جامعه بگیریم و ندانیم چه کنیم چون اطلاعات کافی نداریم.
باید عادت کنیم که دستگاه‌های مختلفی که دغدغه مسائل اجتماعی دارند، سفارش فیلم بدهند؛ این موضوع اصلا وجه منفی ندارد
کارگردان فیلم سینمایی «امپراتور جهنم» درباره بحث سفارشی شدن آثار نیز گفت: قطعا باید سفارش آثار صورت بگیرد، این موضوع اصلا وجه منفی ندارد. به نظرم باید عادت کنیم که دستگاه‌های مختلفی که دغدغه مسائل اجتماعی دارند، سفارش اثر بدهند. اگر سفارش از یک ناحیه به صورت یک طرفه و بدون اتاق فکر باشد و از مشورت خود فیلمسازان در آن استفاده نکنند اصلا نمی‌توان فیلمی را سفارشی ساخت، سفارش غلط از آب در می‌آید و آن اثر همه مسیر را نمی‌رود. وقتی محلی باشد که همه محسنات یا بیماری‌های شهرنشینی و ریز و درشت همه مسائل توجیه و مطرح شود مسلما سفارشات با دل و جان حرکت خواهند کرد و جای سفارش‌دهنده عوض می شود. چون ذات عمده فیلمسازان مسئولیت‌پذیر، آرمان‌گرا و هنرمند بوده و دنبال چنین مسائلی هستند.
این تدوینگر ادامه داد: وقتی فیلمسازان توجیه شوند قطعا مسیر خود را پیدا می‌کنند و هدف ها را دقیق‌تر پیگیری می‌کنند و وقتی بازتاب‌های مثبت آن را می‌بینند قطعا این مسیر از شکل سفارشی و دولتی(که اکثرا شعار است) درمی‌آید. کسانی که می‌گویند ما کار سفارشی انجام نمی‌دهیم به نظرم آدم‌های کاملا تک‌بعدی هستند که فقط شعار می‌دهند.
شیخ طادی با اشاره به اهمیت سفارش در آثار هنری خاطرنشان کرد: مگر می‌شود سفارش نداد؟ مثلا وزارت امور خارجه باید سفارش دهد. هیچ کدام از هنرمندان ما در حوزه سیاست توجیه نیستند. به همین دلیل هر کسی هر چیزی می‌خواهد می‌گوید که درست و غلط آن معلوم نیست. قطعا توجیه و جراحی مسائل اجتماعی در همه حوزه‌ها اهمیت دارد و باید انجام شود. در غیر این صورت هر سال جشنواره‌ای را برگزار می‌کنیم که گاهی یک شهابی در آن رد می‌شود که می‌بینیم با اهداف جشنواره هم‌خوانی دارد، گاهی هم چیزی ندارد و ما مجبور می‌شویم یک جشنواره را با محصولات کم ارتباط و غیر مرتبط با موضوع آن برگزار کنیم.
در این دوره از برگزاری جشنواره فیلم شهر، چابکی و صرفه‌جویی ویژه‌ای را شاهد بودم که می‌تواند الگوی خوبی برای جشنواره‌های دیگر باشد
وی همچنین اضافه کرد: در این دوره از برگزاری جشنواره فیلم شهر، چابکی و صرفه‌جویی ویژه‌ای را شاهد بودم که به نظرم مدل اجرایی و طراحی آن می‌تواند الگوی خوبی برای جشنواره‌های دیگر باشد. این ثابت می‌کند می‌توان در یک جشنواره نه ریخت و پاش کرد و نه خساست به خرج داد ولی یک جشنواره خوب و آبرومند با بودجه استاندارد برگزار کرد. امیدوارم این تجربه ثبت شود و وزارت ارشاد و برگزارکنندگان جشنواره‌ها آن را بپذیرند.
* ارتباط متولیان جشنواره با فیلمسازان حفظ شود
محمد احسانی، معاون فرهنگی هنری شهرداری تهران، مدیر شبکه نسیم و نمایش و عضو هیأت انتخاب فیلم‌های سینمایی هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم شهر، در تعریف فیلم شهری گفت: به نظر من فیلم شهری جزو زیرگروه فیلم‌های اجتماعی است که به مسائل شهری به شکل ویژه‌تر و اختصاصی‌تر می‌پردازد. این فیلم‌ها می‌تواند معضلات، مسائل شهری و همچنین زیبایی‌های شهری مثل تهران را محل توجه قرار دهد و این گونه فیلم را از بقیه ممتاز کند.
وی افزود: برگزاری جشنواره فیلم شهر می‌تواند تاثیر بسزایی در معرفی شهر تهران داشته باشد. مشروط به اینکه فیلمسازان در ابتدای طراحی سوژه‌ها، سناریو و ساخت فیلم، مسائل و مشکلات شهری را مورد توجه قرار دهند که بعد از تولید اثر، ارتباط وسیع‌تری با این مسائل داشته باشند. این موضوع به آن برمی‌گردد که متولیان جشنواره فیلم شهر چقدر با فیلمسازان در رده‌های مختلف ارتباط مستمر داشته باشند و فقط منحصر به چند روز برگزاری جشنواره نباشد. به هر حال این جشنواره‌ها دبیرخانه دائمی دارند و بعد از اینکه جشنواره تمام می‌شود باید ارتباط و سفارش‌دهی و بررسی سوژه‌ها و جلسات مشترک بین فیلمسازان و متولیان جشنواره بیشتر شود تا بتوانند به فهم مشترکی از آنچه که هر دو طرف می‌خواهند برسند.
«شهر» در فیلم‌های ما معمولاً کاراکتر نمی‌شود و فاقد شخصیت است و صرفاً به عنوان لوکیشن استفاده می‌شود
این مدیر فرهنگی با بیان اینکه برخی از فیلمسازان معتقدند که در آثارشان بیشتر به مقوله شهر پرداخته‌اند، ادامه داد: نکته این است که «شهر» چندان در فیلم‌های ما کاراکتر نمی‌شود و صرفا به عنوان لوکیشن استفاده می‌شود. اگر فیلمی می‌خواهد در جشنواره‌های موضوعی مانند جشنواره فیلم شهر خودش را بیشتر بازتاب دهد، باید در همان طراحی‌های اولیه در فیلمنامه برای شهر یک شخصیت و هویتی قائل شود و به اینکه داستان در آن لوکیشن اتفاق می‌افتد اکتفا نکند و بالاتر رود تا که بتواند اهداف این جشنواره را تأمین کند.
احسانی در ارزیابی آثار گفت: برخی از آثار را در جشنواره فیلم فجر دیده بودم و برخی از آنها هم جدید بود. به هر حال هر فیلمسازی سعی کرده بود بهترین اثر خود ا ارائه دهد. سطح کیفی آثار نیز خوب بود ولی اینکه چند درصد از آنها ارتباط وسیع با موضوع شهر دارد موضوعی است که باید در بحث داوری مورد بررسی قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه جشنواره فیلم شهر جزو جشنواره‌های اصلی کشور است، تاکید کرد: امیدوارم در آینده تلاش شود یک سری از فیلمسازان به طور اختصاصی برای جشنواره فیلم شهر و با رویکرد این جشنواره فیلم بسازند، نه اینکه در یک جشنواره عمومی مثل فجر شرکت کنند و بعد در این جشنواره شرکت کنند. البته من این موضوع را نفی نمی‌کنم ولی اختصاصا برای جشنواره فیلم ساختن موثرتر است. البته لازمه آن این است که ارتباط دو طرفه مستمر وجود داشته باشد وگرنه اگر به همین ایام برگزاری جشنواره محدود شود و بعد رها شود کاری پیش نمی رود. به هر حال دغدغه‌های جشنواره باید دغدغه فیلمساز شود که در این ارتباطات میان فیلمسازان و مسئولان جشنواره اتفاق می‌افتد، فیلمساز بر اساس آن فکر می‌کند، دغدغه‌اش می‌شود، سوژه پیدا می‌کند، فیلمنامه می‌نویسد و تبدیل به فیلمی می‌کند که با اهداف جشنواره فیلم شهر بیشترین تناسب را دارد.
این مدیر تلویزیونی خاطرنشان کرد: سینمای ایران فیلم‌های خوب زیادی دارد. البته فیلم‌های متوسط زیادی هم در میان آنها وجود دارد که بیشتر به گیشه و اکران و فروش توجه دارند و این گونه فیلم‌ها هم معمولا در جشنواره‌های موضوعی کمتر حضور دارند. فیلم‌هایی هم میان آثار بود که هم کارگردان و هم نویسنده آنها کارهای قابل اعتنایی داشتند. به هر حال سطح کیفی آثار قابل قبول بود. از نظر من و سایر دوستانم در هیأت انتخاب، خود فیلم سینمایی بودن معیار اول بود. ابتدا یک اثر باید قواعد و اولیات فیلم را داشته باشد و بعد هر چه بیشتر به مسائل شهری پرداخته باشد وجه ممیز یک فیلم خواهد شد.
اصلی‌ترین کارکرد یک جشنواره موفق این است که در حوزه آن موضوع و در تولید رونق ایجاد کند
وی اضافه کرد: جشنواره اگر صرفا به عنوان دورهمی فیلمسازان تلقی شود (که خود این موضوع هم یک نفع حداقلی هم دارد و نمی توان به طور کامل نفی کرد) و صرفا جشنواره برای جشنواره باشد شاید کاری را پیش نبرد. به نظر من اصلی‌ترین کارکرد یک جشنواره موفق این است که در حوزه آن موضوع و در تولید رونق ایجاد کند. جشنواره‌ای موفق است که با سیاست‌های تشویقی که دارد باعث شود فیلمسازان تشویق و برانگیخته شوند که در آن حوزه فیلم تولید کنند. هر چه تعداد فیلم‌های تولید شده موفق و قابل دیدن برای تماشاگر در جشنواره‌ای بیشتر باشد به نظر من آن جشنواره در حوزه نمایش موفق‌تر عمل کرده است.
* از کیفیت برخی انیمیشن‌ها شگفت‌زده شدم
محمدحسین نیرومند، عضو هیأت انتخاب بخش انیمیشن هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم شهر گفت: مجموعه آثاری که به جشنواره رسیده مجموعه قابل توجهی است و با اینکه در جشنواره‌ها معمولا کمتر به وجد می‌آییم، در میان این آثار کارهای خوبی وجود داشت که ما را شگفت‌زده کرد. چند اثر بسیار خوب در آثار انیمیشن دیدم که اولین بار بود آنها را می‌دیدم. این کارها با این سطح، ارتقای کیفیت جشنواره را تضمین می‌کند. فکر می‌کنم کیفیت جشنواره امسال نسبت به سال‌های گذشته بهتر باشد.
مدیر عامل سابق انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس افزود: در هیأت انتخاب شاهد حضور کارهای ضعیف هم بودیم و به عنوان عضوی از هیأت انتخاب وظیفه داشتیم بر اساس سیاست‌هایی که جشنواره دارد آثار را انتخاب کنیم. طبیعی است که چیزی حدود ۶۰ درصد این کارها غربال می شود. ولی آن ۴۰ درصدی که برای بخش مسابقه انتخاب می شوند کارهای قابل اعتنایی است. به نظرم مخاطبان را راضی می‌کند.
مشکل اصلی اکثر جشنواره‌های ما این است که آثار مرتبط با سیاست‌های آن تشکیلات سیاستگذار کم است
وی در مورد اهمیت برگزاری این جشنواره عنوان کرد: کمترین حسن برگزاری این نوع جشنواره‌ها این است که فضایی را برای دیدن آثار فراهم می‌کند و ارتباط هنرمندان و فضای رسانه‌ای که همراه خود می‌آورد باعث می‌شود که هنر مظلومی مثل انیمیشن بیشتر دیده شود، این بسیار خوب است. اما مشکل اصلی اکثر جشنواره‌های ما این است که آثار مرتبط با سیاست‌های آن تشکیلات سیاستگذار کم است.
نیرومند ادامه داد: بیشتر آثار انیمیشنی که به جشنواره رسیده بود و در سطح خوبی هم بودند، ارتباط مستقیمی با مجموعه شهرداری نداشت. از این جهت انتظار می‌رود جشنواره بخشی از فعالیت‌های خود را به قبل از جشنواره و به تولید آثار خوب و با کیفیت مطابق با اهداف شهرداری معطوف کند، آثاری که از لحاظ کیفی هم قابل اعتنا هستند.
وی تاکید کرد: ما آثار انیمیشن زیادی دیده‌ایم که به حوزه‌های مختلف شهرداری پرداخته‌اند. این‌ها شاید بتوانند مخاطب عام را راضی کنند ولی به لحاظ فنی و هنری یا کیفیت خوبی ندارند و یا متوسط رو به بالا هستند. امیدوارم به همت دوستان در موسسه تصویر شهر و مدیریت محترم این مجموعه از سال آینده خود موسسه هم تولیداتی داشته باشد. قاعدتا در اینجا تولیدات به صورت نمونه‌ای وجود دارد ولی این نمونه‌ها می‌تواند بعدها الگویی برای بخش‌های دیگر از شهرداری که می‌خواهند کار تولید انجام دهند، باشد.
نیرومند با اشاره به فعالیت‌های فرهنگی و هنری شهرداری تهران یادآور شد: برداشت من از مجموعه فعالیت‌های هنری مرتبط با شهرداری این است که هنر وسیله‌ای برای ارتقای شهروندی است. در نتیجه من انتظار دارم مجموعه موضوعات مهم مرتبط با زندگی شهری و شهروندی احصا شود و بر اساس آن، آثار خوب انیمیشن، سینمایی و مستند تولید شود، چون معتقدم بخش اعظم مشکلات تهران و کلانشهرهای بزرگ مشکلات فرهنگی است.
اگر مجموعه شهرداری همت لازم را به ارتقای فرهنگ شهری معطوف کند، بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد
وی تصریح کرد: اگر مجموعه شهرداری همت لازم را به ارتقای فرهنگ شهری معطوف کند، بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد ولی متاسفانه در نهادهای مختلف کمتر می‌بینیم از ظرفیت هنر و فرهنگ برای ارتقای آن مجموعه استفاده کنند.
این عضو هیأت انتخاب بخش انیمیشن جشنواره درباره استفاده از این آثار بعد از جشنواره گفت: یکی از مشکلات جدی تولید اکثر فیلم‌های کوتاه و حتی بلند این است که بعد از تولید و شرکت در جشنواره‌ها در آرشیو خاک می‌خورند و استفاده نمی‌شوند. در حال حاضر می‌بینیم که نزدیک به ۶۰ درصد از تولیدات سینمایی کشور امکان نمایش در سینماها را پیدا نمی‌کنند، حتی در شبکه‌های خانگی هم نمایش داده نمی‌شوند و با اینکه سینماهایی را هم به این گونه تولیدات اختصاص می‌دهند باز هم دیده نمی‌شوند. به نظر من در درجه اول باید صدا و سیما به این موضوع ورود کند چون بسیاری از این آثار قابلیت نمایش در تلویزیون را نیز دارد.
وی اضافه کرد: دوم اینکه فضای مجازی نیز می‌تواند کاری کند که این‌گونه کارها بیشتر دیده شود. همچنین ما در پخش آثار، خوب کار نمی‌کنیم. مشکل فقط انیمیشن نیست، حتی کتاب هم با این مشکل روبروست، برخی از نهادها کتاب‌های خوبی چاپ می‌کنند ولی به دست مخاطب نمی‌رسد. این حلقه ارتباط تولید با مخاطب حلقه‌ای مفقوده است.
نیرومند خاطرنشان کرد: امیدوارم جشنواره به خوبی برگزار شود و تبلیغات لازم انجام شود تا مخاطبان بیشتری به این جشنواره بیایند و این آثار خوب را ببینند.
منبع: خبرگزاری فارس